Οι αρχαίοι Έλληνες παρατήρησαν πως μία χορδή, όσο την τεντώνεις, ή όσο μικραίνεις το μήκος της, τόσο πιο λεπτό ήχο βγάζει ! Κι έτσι, την προσάρμοσαν πάνω σε ένα ευθύ ξύλο, και έβαλαν διαστήματα, ώστε να παίζει πολλές νότες!
Το έλεγαν ‘κανόνα’ ή ‘κανονάκι’, (κανόνας=χάρακας=ευθύ ξύλο) .
Κατόπιν έβαλαν και δεύτερη χορδή και τρίτη, κι αυτό ήταν το αρχαίο τρίχορδον ή πανδουρίς, δηλ. ο ‘ταμπουράς’, που λέμε έως σήμερα!
ψηφιδωτό με αρχαία τρίχορδη πανδούρα
Όταν κατέκτησαν την Ελλάδα οι Ρωμαίοι, μετά οι ‘χριστιανοί’, και τέλος οι Τούρκοι, απαγόρεψαν την αρχαία μουσική και τα όργανα! Ο λαός τότε εφεύρε ένα μικρό τρίχορδο ταμπουρά, έτσι γεννήθηκε το μπαγλαμαδάκι!!!
οι αληθινοί μπαγλαμάδες, ήταν οι τζουράδες !!!
Ο Βαμβακάρης, στην αυτοβιογραφία του, (σελ. 265,268), λέει πως μπαγλαμάς και τζουράς είναι το ίδιο όργανο, και μάλιστα πολύ δ ι α φ ο ρ ε τ ι κ ό από αυτά που έχουμε σήμερα ! « Όλοι αυτοί που παίζουν μπαγλαμά τώρα, παίζουν μπαγλαμαμπουζούκι. Δεν είναι αυτοί μπαγλαμάδες! Οι μπαγλαμάδες ήταν μικροί, οι ‘τζουράδες’, τους οποίους τους έπαιζα εγώ, τζουρά με 3 τέλια και με 7 τάστα , και μικρό καβουκάκι, σαν την κουτάλα του φαγιού που βάζεις όσπρια. Και μέσα σ’ αυτούς τα τάστα ( μπερντέδες), έπαιζες όλα τα σόλα, ό,τι έπαιζες. Ενώ αυτοί τώρα έχουν όλη την κλίμακα εκεί απάνω. Μπαγλαμά νομίζεις ό,τι παίζουν? »
Βιοτεχνία για αληθινούς μπαγλαμάδες-τζουράδες!!
Καιρός να ξαναγυρίσουμε στα πρώτα, στα αυθεντικά μπαγλαμαδάκια, με τα 3 τέλια και τα 7 τάστα!!. Μια μικρή βιοτεχνία, (με τόρνο, και άλλα βασικά εργαλεία), μπορεί να φτιάχνει κάθε μέρα δεκάδες μπαγλαμάδες, σαν του Βαμβακάρη, με ενιαίο ξύλο.!!
---Θα πωλούνται σε καλή τιμή: 40-60 ευρώ (!), ώστε να μπορεί ο καθένας να έχει το οργανάκι του !! Το καλύτερο δώρο για όλες τις ηλικίες! Παίζεται εύκολα, έχει ωραίο ήχο, και μπορείς να το έχεις μαζί σου όπου κι αν είσαι. Όλοι οι τουρίστες, φεύγοντας θα παίρνουν κι από έναν...
Ο μπαγλαμάς θα γίνει ο καλύτερος πρεσβευτής της ελληνικής μουσικής…
θεωρία και πράξη, για να μάθουν όλοι μπαγλαμά!
Οι βασικές νότες είναι ‘ρε’ και ‘λα’. Οι νότες που παίζεται κάθε τραγούδι, από την πιο ψηλή έως την πιο χαμηλή, είναι κατά μέσο όρο 12. Δηλαδή μπορούμε να παίξουμε ένα τραγούδι με μία χορδή και 12 τάστα!!!. Αλλά για λόγους ευκολίας, έβαλαν και δεύτερη χορδή ‘λα’, πιο ‘χοντρή’ από την πρώτη ‘ρε’, κι έτσι αρκούν τα πρώτα 7 τάστα, για να παίξεις κάθε τραγούδι! Αργότερα έβαλαν και μια τρίτη , χοντρή ‘ρε’, συνολικά 20 νότες!
‘Χορδίζεις’ το όργανο με ένα κουρδιστήρι. Εξασκείς το ένα χέρι, να χτυπά με την πένα τις χορδές, και να συγχρονίζεται με το άλλο χέρι, όταν ‘πατάει’ τα διάφορα ‘τάστα’ της κάθε χορδής.
Παρατηρούμε πως το 5ο τάστο της ‘λά’ είναι ίδιο με τη χορδή ‘ρε’, και πως το 7ο τάστο της επάνω ‘ρε’ είναι ίδιο με τη χορδή ‘λα’.
Εξασκείσαι στο ‘αυτί’, στη διαφορά που έχουν οι νότες μεταξύ τους. Πολύ βοηθάνε τα μαύρα σημαδάκια στο 3-5-7 τάστο.
Σιγά-σιγά θα μάθεις μόνος σου μπαγλαμά: ‘αυτί’ και εξάσκηση. Οι περισσότεροι οργανοπαίκτες -ειδικά οι Έλληνες-, είναι αυτοδίδακτοι .
antoniosantonopouloskyparissia.blogspot.gr
σημειώσεις
1. --Οι πρώτοι μπαγλαμάδες είχαν 3 τέλια , δηλαδή 3 μονές χορδές: ρε-λα-ρε. Δεν χρειάζονται οι διπλές χορδές, δυσκολεύουν το κούρδισμα.
2. --Βασικός λόγος που ο μπαγλαμάς έχει ‘καβούκι’, είναι για να παίζεται εύκολα καθώς ακουμπά στη μέση, στο μηρό, αλλά και για καλύτερο ήχο.
3. --Εκτός από τους ξένους κατακτητές, και οι ντόπιοι δικτάτορες (Μεταξάς) είχαν απαγορέψει το μπουζούκια και τους μπαγλαμάδες γιατί τα έπαιζαν χασικλήδες.
4. --Μπορείς να αγοράσεις έναν μπαγλαμά εμπορίου, και να τον μετατρέψεις σε τζουρά-μπαγλαμά, κάπως σαν του Βαμβακάρη, αν βγάλεις τις διπλές χορδές, αν αφήσεις μόνο 3 τέλια, και έτσι μειώνεις το μήκος του 5-6 πόντους. (φωτο)
5. --Ένα καλό όργανο, μπορεί να είναι φτηνό??. Ναί!, λέει ο Βαμβακάρης: «υπάρχει μπουζούκι με 450 δραχμές, και υπάρχει μπουζούκι με 15 χιλιάδες, αλλά άμα ο τεχνίτης είναι καλός, στο μόνο που διαφέρουν είναι οι διάφορες φιγούρες που βάζουν απάνω». --Ο Μάρκος έπαιζε τζουρά-μπαγλαμά με τα νύχια, όχι με πένα!
6 ... –Είναι κρίμα να λέμε τούρκικες και ιταλικές λέξεις, για τα ελληνικά όργανα και την ελληνική μουσική. Πρέπει να λέμε: κανονάκι, πανδούρα, όχι Τζουρά, Μπαγλαμά , Μπουζούκ. Διάστημα, στάση, πάτημα, αντί για ‘τάστα’. Στριφτάρια, αντί για ‘τέλια’. Δρόμος, κλίμακα, αυτοσχεδιασμός, αντί για taksim,ταξίμι. Χορδίζω αντί κουρδίζω, συγχορδίες αντί για ακόρντα, δεύτερη φωνή-ισοκράτης αντί για σιγοντάρω, σεκόντο, επανάληψη, όχι ρεφρέν. Και είναι λάθος που λέμε: οκτάβα=οκτάδα ενώ η σωστή λέξη είναι ‘δωδεκάδα’. Δεν υπάρχουν τόνοι και ημιτόνια, είναι όλα τόνοι. Και αναγράφονται στο διάγραμμα, όχι στην παρτιτούρα.
Κι όσο για τις ‘νότες’, κι αυτές είναι λάθος!. Η σωστή λέξη είναι τ ό ν ο ς. Και βγαίνει από το ρήμα ‘τείνω’, όχι τεντώνω όπως λάθος λέμε καθημερινά .
Κι αντί για τις κλίμακες ουσάκ, χουζάμ, χιτζάζ, χουσεινί (!), χιτζαζσκιάρ, νιαβέντι, μινόρε, ματζόρε, να λέμε: λύδιος, υπολύδιος, φρύγιος, δώριος ελάσσων, μείζων…
Η τρίχορδη πανδούρα -το μπαγλαμαδάκι-, έχει τη δύναμη , εκτός από μουσική, να μας μάθει και την αρχαιοελληνική γλώσσα!...