google.com, pub-4409140963597879, DIRECT, f08c47fec0942fa0 Το αρχαίο Λέπρεο, Τριφυλία

Το αρχαίο Λέπρεο, Τριφυλία

Το αρχαίο Λέπρεον είναι ένας από τους σπουδαιότερους και πιό εντυπωσιακούς αρχαιολογικούς χώρους της Τριφυλίας. Ήταν χτισμένο σε στρατηγικό σημείο αφού είχε τον έλεγχο των χερσαίων οδών που οδηγούσαν από την Μεσσηνία προς την Ηλεία και από το Ιόνιο προς την Αρκαδία.
 Το Λέπρεο κατοικήθηκε από την Νεολιθική εποχή, ενώ έχει βρεθεί και μερικώς ανασκαφεί ακρόπολη της Πρωτοελλαδικής εποχής, -3200. Κατά μία άποψη ταυτίζετε με το Ομηρικό Αίπυ. 
Σε κοντινή απόσταση υπάρχει η εντυπωσιακή ακρόπολη των ιστορικών χρόνων όπου υπάρχουν τα ερείπια του Ναού της Δήμητρας.  Το Λέπρεο βρίσκεται στα νότια της Κάτω Φιγαλείας, της σημερινής Ζούρτσας, 5 χιλ. πάνω από το Θολό. Η ακρόπολη του αρχαίου Λεπρέου βρίσκεται στις τελευταίες απολήξεις του όρου Μίνθη, βορείως του ποταμού Νέδα. 
 Η μεγάλη στρατηγική της σημασία στην αρχαιότητα οφείλεται στην θέση της, αφού είχε τον έλεγχο των χερσαίων οδών που οδηγούσαν από την Μεσσηνία προς την Ηλεία και από το Ιόνιο προς την Αρκαδία. Γι’ αυτό την διεκδικούσαν κατά περιόδους οι Μεσσήνιοι, οι Λάκωνες και οι Αρκάδες αλλά κυρίως οι Ηλείοι.
 Υπήρξε η σημαντικότερη πόλη της Τριφυλίας και πρωτοστάτησε στους αγώνες ανεξαρτησίας των Τριφυλιακών πόλεων εναντίον των Ηλείων.  
 Ως μυθικός ιδρυτής της πόλης θεωρείται ο Λεπρέας ή Λέπρεος, γιος του Πυργέα ή του Καύκωνα, ο οποίος σκοτώθηκε από τον Ηρακλή. Η πόλη έχει διάρκεια ζωής από την προϊστορική έως τη Βυζαντινή εποχή, με ιδιαίτερη ακμή κατά την κλασική και την ελληνιστική περίοδο, οπότε και έγινε πρωτεύουσα της Τριφυλίας.
 Σύμφωνα με το Στράβωνα το Λέπρεο ήταν "ευδαίμων χώρα", καθώς ήλεγχε την πιο εύφορη κοιλάδα της Τριφυλίας, το Αιπάσιον πεδίον, βρισκόταν κοντά στον ποταμό Νέδα και στη θάλασσα, ενώ τα βουνά που την περιέκλειαν, της εξασφάλιζαν ήπιο κλίμα.
 Ο Αρχαιολογικός χώρος του Λεπρέου αποτελείτε από δύο ακροπόλεις, μία προϊστορική, που βρίσκεται στα ανατολικά του σημερινού χωριού, και μία ιστορικών χρόνων, που εκτείνεται στα βόρεια του. Το πιο σημαντικό μνημείο της κλασικής ακρόπολης είναι ο δωρικός περίπτερος ναός που αποδίδεται στη Δήμητρα. Η πόλη της ιστορικής εποχής εκτεινόταν μέχρι το λόφο του προϊστορικού οικισμού.


Τα τείχη της ιστορικής Ακρόπολης
Μυθολογία και ιστορία:
 Η ιστορία του Λέπρεου χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ιδρυτής του αναφέρετε ο Λέπρεος, γιός του Καύκου ή του Πυργέως. Η μυθολογία αναφέρει ότι ήταν αδηφάγος και εφιλονείκησε με τον Ηρακλή, ότι μπορούσε να φάει ένα βόδι πριν μπορέσει ο Ηρακλής να φάει όμοιο, και το κατόρθωσε. Κατόπιν τόλμησε να συναγωνισθεί και με τα όπλα αλλά εφονεύθει από τον Ηρακλή.
Ο Λέπρεος ήταν εχθρός του Ηρακλή γιατί αυτός συμβούλεψε το Αυγεία να αθετήση την υπόσχεσή του προς τον Ηρακλή μετά την ολοκλήρωση του πέμπτου άθλου.
  Ως πρώτοι κάτοικοι της περιοχής αναφέρονται οι Καύκωνες και οι Μινύες, ενώ αργότερα οι Θεσσαλοί Λαπήθες με αρχηγό τον Νηλέα καταλαμβάνουν την περιοχή, η οποία εντάσσεται στο πανίσχυρο Μυκηναϊκό Βασίλειο του Νέστορα. Η πτώση των μεγάλων Μυκηναϊκών κέντρων της περιοχής το -1400 πιθανώς να σχετίζεται με την επανακατάληψη της περιοχής από τους Μινύες και την ίδρυση της Τριφυλιακής Μινυακής εξάπολης.

Η Προϊστορική Ακρόπολη:
 Ο χώρος του Λεπρέου φαίνεται πως κατοικήθηκε από τη νεολιθική ήδη εποχή. Ο προϊστορικός οικισμός εκμεταλλευόταν τους φυσικούς πόρους της περιοχής και είχε σχέσεις με το Αιγαίο.
 Η προϊστορική ακρόπολη αναπτύσσεται στο λόφο του Αγίου Δημητρίου όπου έχουν εντοπιστεί λείψανα οικισμού της Πρωτοελλαδικής περιόδου, -3000 έως -2000. 
 Η προϊστορική ακρόπολη καταλαμβάνει το λόφο του Αγίου Δημητρίου, που αποτελεί μία φυσικά οχυρή θέση. Τα πρώτα ίχνη κατοίκησης ανάγονται στη Νεολιθική εποχή, ενώ αργότερα αναπτύχθηκε πάνω στο επίπεδο της κορυφής ο οικισμός της Πρωτοελλαδικής εποχής που είχε έκταση 5.000 τ.μ. περίπου. 



 Τα κτίσματα είχαν θεμέλια από ακατέργαστες ασβεστολιθικές πέτρες και πώρινα τμήματα του φυσικού βράχου, ενώ η ανωδομή τους ήταν από ωμές πλίνθους. Ο προσανατολισμός τους ήταν από βορρά προς νότο, με την πόρτα προς βορρά, προκειμένου να προστατεύονται από τους ισχυρούς νότιους ανέμους. Έχουν αποκαλυφτεί επίσης λείψανα πλακόστρωτου που ανήκουν προφανώς σε δρόμο.
 Ο προϊστορικός οικισμός του Λεπρέου παρουσιάζει ομοιότητες ως προς την αρχιτεκτονική με άλλους πρωτοελλαδικούς οικισμούς της νοτιοδυτικής Πελοποννήσου. Στον ίδιο χώρο εντοπίστηκαν ίχνη ζωής της Μεσοελλαδικής και Υστεροελλαδικής εποχής, καθώς και όστρακα αγγείων που ανήκουν στην Κλασική και τη Βυζαντινή εποχή. 


Η Προϊστορική Ακρόπολη του Λεπρέου


Οι Μυκηναϊκοί χρόνοι:
 Κατά μία άποψη η περιοχή του Λεπρέου ταυτίζεται με το Ομηρικό Αίπυ, μιά από τις μεγαλύτερες και πιό ισχυρές πόλεις του Βασιλείου του Νέστορα.
 Κάποια σημεία στα τείχη αλλά και στο εσωτερικό της ιστορικής Ακρόπολης, όπως ένα μεγάλο κυκλικό οικοδόμημα που ίσως πρόκειται περί βωμού, παραπέμπουν σε παλαιότερες, πιθανός Μυκηναϊκές κατασκευές. Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν υπάρχει τέτοια ταύτιση. Άλλα κτήρια ή και Θολωτοί τάφοι της Μυκηναϊκής περιόδου δεν έχουν βρεθεί. Τα μόνα μυκηναϊκά ευρήματα είναι κυρίως όστρακα αγγείων από την προϊστορική ακρόπολη.
 Μελλοντικές ανασκαφικές έρευνες στην ακρόπολη και την κάτω πόλη της ιστορικής περιόδου θα συμπληρώσουν με αρχαιολογικά δεδομένα την εικόνα της σημαντικής αυτής πόλης.




Η Ακρόπολη των Κλασσικών χρόνων:
Οι πρώτες έρευνες στην ακρόπολη έγιναν από τον Dorpfeld το 1891 και στη συνέχεια οι ανασκαφές του Knell το 1978 στο νότιο τμήμα της ακρόπολης που αποκάλυψαν τον δωρικό περίπτερο ναό της Δήμητρας.


Μέρος των τειχών στα βόρεια της Ακρόπολης
 Η πόλη των ιστορικών χρόνων γνώρισε ιδιαίτερη άνθηση και εκτεινόταν από το ύψωμα της ακρόπολης στα βόρεια του σημερινού χωριού έως τον λόφο του προϊστορικού οικισμού. Στο εσωτερικό της κλασικής και ελληνιστικής ακρόπολης που καταλαμβάνει το παραπάνω ύψωμα κτίστηκε κατά την κλασική εποχή ναός αφιερωμένος στη Δήμητρα.
 Ο Ηρόδοτος  εντάσσει το Λέπρεο των ιστορικών χρόνων, στην εξάπολη που ίδρυσαν οι Μινύες στην Τριφυλία, στην οποία, σύμφωνα με τον Καλλίμαχο, κατοικούσαν έως τότε Καύκωνες ("Καυκώνων πτολίεθρον").
  «Λεπρεάται μεν εκ της Τριφυλίας μόνοι» συμμετείχαν στη μάχη των Πλαταιών και το όνομά τους γράφθηκε στο βάθρο του αγάλματος του Ολυμπίου Διός.

 Η οχύρωσή της σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση και μαρτυρεί την ακμή της πόλης κατά τις περιόδους αυτές. Είναι κτισμένη με εξαιρετική επιμέλεια, κατά το μεικτό ισόδομο και πολυγωνικό σύστημα, και είναι εφοδιασμένη με τετράγωνους πύργους. Στο εσωτερικό της ακρόπολης διατηρούνται λείψανα οικοδομημάτων, καθώς και ο κλασικός δωρικός περίπτερος ναός που αποδίδεται στη Δήμητρα, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Παυσανία.
  Όλος ο χώρος του Αρχαίου Λεπρέου και της ακρόπολης υπολογίζεται σε 25 στρέμματα.
 Η βορινή πλευρά του κάστρου ήταν πιο ασφαλισμένη, αφού κάτω αμέσως από τα τείχη υπάρχει απότομη κατηφόρα και φτάνει κάτω χαμηλά στη χαράδρα που την λένε «κακόρεμα».
 Πύλες της Ακροπόλεως δεν σώζονται, αν και αναφέρετε πως ήταν δυο, μια στον ομαλότερο τόπο προς τα δυτικά και η άλλη στη νοτιοανατολική γωνία κοντά στο Ναό της Δήμητρας. Στη γωνία αυτή, λένε οι παλιότεροι πως υπήρχε και πέτρινη σκάλα που κατέβαινε στο σημερινό χωριό Στροβίτσι ή Λέπρεο.


Κτήριο της κλασσικής Ακρόπολης που σώζετε σε πολύ καλή κατάσταση.
Η χρήση του κτηρίου παραμένει άγνωστη.
 Το Λέπρεο υπήρξε η σημαντικότερη πόλη της Τριφυλίας και πρωτοστάτησε στους αγώνες ανεξαρτησίας των Τριφυλιακών πόλεων εναντίον των Ηλείων. Η διεκδίκηση του Λεπρέου από τους Ηλείους, τους οδήγησε τελικά σε ανοιχτή σύγκρουση με τους Σπαρτιάτες, οι οποίοι εισέβαλαν και ερήμωσαν την Ηλεία, στα τέλη του -5ου αιώνα.   
 Το -219 το Λέπρεο παραδόθηκε στο βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Ε΄ και το -196 εισήλθε ως ανεξάρτητο κράτος στην αχαϊκή συμπολιτεία.
 Από την κατάκτηση των Ρωμαίων το -146 αρχίζει η παρακμάζουσα πορεία της πόλης. 
 Αν και σε παρακμή, η πόλη του Λεπρέου υπήρχε τουλάχιστον μέχρι το +170, την εποχή του περιηγητή Παυσανία, ο οποίος τη χαρακτηρίζει ως πρωτεύουσα της Τριφυλίας και μνημονεύει ναό του Δία Λευκαίου ή Λυκαίου, τάφους του Λυκούργου και του Καύκωνα, καθώς και το ιερό της Δήμητρας. 
 Φαίνεται πως υπήρχε επίσης κατά τη Βυζαντινή εποχή, ενώ κατά την επικρατέστερη άποψη ερημώθηκε μετά τις πειρατικές και βαρβαρικές επιδρομές, το +800 έως το +1000.
 Ανατολικά της κλασικής ακρόπολης σώζονται τα ερείπια μεσαιωνικού κάστρου (Παλιόπυργος), στο οποίο είναι εντοιχισμένο αρχαίο οικοδομικό υλικό.

Στην περιοχή όπου αναπτύσσεται η πόλη της ιστορικής εποχής οι περιηγητές του 18ου και 19ου αιώνα είδαν πολυάριθμα λείψανα κτηρίων.
Στην περιοχή έχουν βρεθεί τάφοι, οι οποίοι τοποθετούνται στην περίοδο από τους αρχαϊκούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Ο Ναός της Δήμητρας
Ο Ναός της Δήμητρας:
 Ο ναός της Δήμητρας είναι κτισμένος στο νότιο τμήμα της κλασικής ακρόπολης του αρχαίου Λεπρέου, πάνω σε ένα άνδηρο που βρίσκεται στο πιο χαμηλό σημείο αυτής και που εποπτεύει στα δυτικά τη θάλασσα, ενώ στα νότια και ανατολικά την κοιλάδα του ποταμού Νέδα και την οροσειρά με το ναό του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες. Μνημονεύεται από τον Παυσανία, ο οποίος αναφέρει πως ήταν κτισμένος από ωμές πλίνθους και πως δεν είχε λατρευτικό άγαλμα. 

 Ο ναός είναι δωρικός περίπτερος με 6 x 11 κίονες. Έχει πρόναο με κίονες εν παραστάσι, σηκό χωρίς εσωτερική κιονοστοιχία, ενώ δεν υπάρχει οπισθόδομος. Είναι κατασκευασμένος από κογχυλιάτη λίθο, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε και για τη νεώτερη φάση του τείχους της πόλης. Από το ναό σώζεται η ευθυντηρία της περίστασης, το θεμέλιο του σηκού και αρκετά αρχιτεκτονικά μέλη (σπόνδυλοι κιόνων, κιονόκρανα, τμήματα του θριγκού). Η είσοδος στο ναό γινόταν από τρία σκαλοπάτια. Οι σπόνδυλοι των κιόνων φέρουν είκοσι ραβδώσεις και μερικοί σώζουν ίχνη λευκού επιχρίσματος. Οι μετόπες ήταν ακόσμητες, ενώ η κεράμωση από πηλό.
 Στο εσωτερικό του σηκού έχουν αποκαλυφθεί θεμέλια που ανήκουν προφανώς σε παλαιότερο ναό. Σε απόσταση 7 μ. περίπου από την πρόσοψη του ναού έχει αποκαλυφθεί ορθογώνιο θεμέλιο διαστάσεων 4,90 x 1,46 μ., που είναι επίσης κατασκευασμένο από κογχυλιάτη λίθο και ανήκει προφανώς στο βωμό.




 Η χρονολόγηση του ναού βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στην αρχιτεκτονική του, καθώς δεν είναι γνωστά άλλα ευρήματα. Μπορεί να συγκριθεί με ναούς που βρίσκονται στη γειτονική περιοχή και συγκεκριμένα με το Μητρώο της Ολυμπίας και με το ναό στο Μάζι. Θα πρέπει να χρονολογηθεί στις πρώτες δεκαετίες του -4ου αιώνα.

Post a Comment

Νεότερη Παλαιότερη