Σάμος η Δόρυσσα, η Δρύουσα, η Κυπαρισσία, η Ελαιούσα, η Μελάμφυλλος, η Φυλλάς, η Μελάνθιμος, η Ανθεμίς… Ολα αυτά είναι επίθετα με τα οποία η αρχαία ποίηση ύμνησε την Σάμο για τα πανύψηλα κατάφυτα βουνά της, τα πυκνά δάση, τις μικρές αλλά εύφορες κοιλάδες της, το γλυκό κλίμα, τις πηγές και τα πολλά νερά της. Υδρηλή την χαρακτηρίζει άλλωστε ο Ομηρικός Ύμνος προς τον Δήλιο Απόλλωνα… Δεν είναι διόλου παράξενο έτσι, που το νησί αυτό γνώρισε από την αρχαιότητα μεγάλη άνθηση. «Και δεν είναι καθόλου τυχαίο, ότι στον χώρο αυτό συνέβη αυτό που συνήθως αναφέρεται ως Ιωνικό θαύμα, η ανάπτυξη της Ιωνικής φιλοσοφίας, που περιλαμβάνει τη φυσική, την αστρονομία και τα μαθηματικά, με πρωταγωνιστή τον Θαλή τον Μιλήσιο και τους άλλους φυσικούς επιστήμονες και πιο γνωστό τον Πυθαγόρα, το ενδοξότερο τέκνο της Σάμου», όπως είπε χθες το βράδυ στο Μέγαρο Παλλάς Αθηνά της Κηφισιάς ο αρχαιολόγος κ.Κωνσταντίνος Τσάκος, επίτιμος εφόρος Αρχαιοτήτων και ένας από τους συγγραφείς του τόμου «Σάμος - Τα Αρχαιολογικά Μουσεία», που μόλις εκδόθηκε με χρηματοδότηση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και του ομίλου Eurobank. Δύο αρχαιολογικά μουσεία, στο Βαθύ και στο Πυθαγόρειο έχει η Σάμος και σ΄ αυτά περιλαμβάνεται όλη η ιστορία του νησιού, αυτή που καταγράφεται στο λεύκωμα, όπου παρουσιάζονται για πρώτη φορά και αντικείμενα, που είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό καθώς είναι ακόμη αδημοσίευτα. Οπως πρόσθεσε εξάλλου η έτερη των συγγραφέων αρχαιολόγος κυρία Μαρία Α. Βιγλάκη- Σοφιανού «Στις 380 σελίδες του προβάλλονται κατά χρονολογικές ενότητες τα έργα του πολιτισμού που γεννήθηκε και μεγαλούργησε στην, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, πιο σπουδαία από όλες τις ελληνικές και ξένες πόλεις, ήδη από το τέλος της 5ης χιλιετίας π.Χ. Σε χωριστά κεφάλαια γίνεται αναφορά στην ιστορία του νησιού, στις εντυπώσεις των περιηγητών, στην περιπέτεια της ίδρυσης των δύο Αρχαιολογικών Μουσείων του, στο Βαθύ και στο Πυθαγόρειο, στα μεγάλα έργα υποδομής του 6ου αι. π.Χ. (Ευπαλίνειο Όρυγμα, το χώμα εν θαλάσση του Ηροδότου, μεγάλος ναός Ήρας, τείχη), στις επαφές των αρχαίων Σαμίων με τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά και στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων που έζησαν σε αυτό το νησί».
Στο βιβλίο όμως με τις πραγματικά εξαιρετικές και πλούσιες στον αριθμό φωτογραφίες _564 τον αριθμό _ του Σωκράτη Μαυρομμάτη θα βρει επίσης ο αναγνώστης κείμενα με ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα ιερά και τις λατρείες στην αρχαία Σάμο με τα δώρα προς τους θεούς κάποια από τα οποία έχουν φθάσει ως σήμερα, για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, όπως η κατοικία τους, η διασκέδαση, ο καλλωπισμός των γυναικών, η οικιακή λατρεία και τα νομίσματα αλλά και για την μεταθανάτια ζωή και τα ταφικά έθιμα όπως καταγράφηκαν μέσα από τα ευρήματα των μεγάλων νεκροπόλεων του νησιού.
«Σήμερα, που οι αντοχές της ελληνικής κοινωνίας δοκιμάζονται σκληρά οφείλουμε να ανασυνθέσουμε και να ενώσουμε τις δυνάμεις μας. Έχουμε χρέος συντεταγμένα να πορευτούμε για να υπερβούμε την κρίση, να τεθεί η χώρα μας πάλι σε αναπτυξιακή τροχιά, με όρθια την ελληνική κοινωνία και με ισχυρή την Δημοκρατία, που εμείς πρώτοι προσφέραμε στην ανθρωπότητα και που εμείς πρώτοι, ως Έλληνες, οφείλουμε να σεβόμαστε», είπε στην ομιλία της η κυρία Μαριάννα Ι. Λάτση αναφερόμενη στα σημερινά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας. Να σημειωθεί ωστόσο, ότι προς τον πολιτισμό το Ιδρυμα Λάτση εκτός των πολλών άλλων παρεμβάσεών του, με την έκδοση των πολυτελών βιβλίων της σειράς ο «Κύκλος των Μουσείων» έχει καλύψει ένα σημαντικό κενό στον τομέα αυτό στην Ελλάδα.