* Η χειρότερη συνέπεια της κρίσης σε Ελλάδα και Κύπρο, κατά την άποψή μου, έχει να κάνει με το γεγονός ότι η διαχείρισή της, όπως έγινε, έχει καταστρέψει ανεπιστρεπτί τα βασικότερα επενδυτικά λιμάνια, όχι μόνο των Ελλήνων και των Κυπρίων πολιτών, άλλα συνολικά όλων των Ευρωπαίων καταθετών-επενδυτών, δηλαδή τις αποταμιεύσεις και τις επενδύσεις, που κανείς δεν τολμούσε μέχρι σήμερα να αγγίξει.
Για όλο το δυτικό κόσμο οι τοποθετήσεις σε αποταμιευτές θεωρούνταν το ασφαλέστερο καταφύγιο. Τα ομόλογα, οι καταθέσεις, τα ακίνητα, οι τραπεζικές μετοχές ήταν οι ιερές αγελάδες για την Ελλάδα και την Κύπρο. Ωστόσο η Ευρώπη ξεκίνησε μια σφαγή όλων των «ιερών αγελάδων», μια σφαγή που μας ενοχλεί, μας αιφνιδιάζει, μας ζημιώνει αλλά που τελικά συνέβη. Το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων ήταν το πιο βάναυσο αποτέλεσμα της κρίσης. Ομολογιούχοι, ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες, ιδιώτες μικροαποταμιευτές, φαρμακευτικές και άλλες επιχειρήσεις είχαν τοποθετήσει τις αποταμιεύσεις τους σε ελληνικά ομόλογα. Η Ελλάδα ουσιαστικά, αν όχι και τύποις, πτώχευσε και κούρεψε τα ομόλογα. Όσοι είχαν τα λεφτά τους σε αυτά, καταστράφηκαν χάνοντας το 70% της αξίας τους. Θεωρητικά τα ομόλογα είναι η ασφαλέστερη επένδυση διότι χάνεις τα λεφτά σου μόνο αν πτωχεύσει το κράτος που τα εκδίδει. Και το κράτος πτώχευσε και έτσι έχασαν οι ομολογιούχοι. Μικρή πιθανότητα να συμβεί αυτό σε χώρα της ΟΝΕ έλεγαν πάντοτε με στόμφο οι πιο καταξιωμένοι οικονομολόγοι, αλλά …συνέβη. Οι συντηρητικότεροι επενδυτές του Χρηματιστηρίου είχαν τα λεφτά τους σε τραπεζικές μετοχές. Η κατάρρευση των τραπεζών φάνταζε αδύνατη πριν από μερικά χρόνια. Σήμερα έχουν χάσει το 90% και περισσότερο της αξίας τους. Γιατί; Γιατί οι τράπεζες είναι πτωχευμένες και συντηρούνται ελέω Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Νέοι μέτοχοι θα μπουν στις αυξήσεις κεφαλαίου και θα πάρουν τις μετοχές των τραπεζών και ίσως μελλοντικά κερδίσουν, όποτε στρώσει η κατάσταση. Τα ακίνητα ήταν (και παραμένουν) το προσφιλέστερο καταφύγιο για τον Έλληνα. Όμως με την κρίση συνέβησαν δύο πράγματα: πρώτον, αυξήθηκαν εξωφρενικά οι φόροι που πληρώνουν οι ιδιοκτήτες και, δεύτερον, κατέρρευσαν οι αξίες των ακινήτων. Η Ελλάδα ζούσε μέσω του κράτους. Το Δημόσιο ήταν πάντα ο καλύτερος εργοδότης. Ήταν και ο καλύτερος πελάτης, αφού ακόμη και όταν αργούσε να πληρώσει, τελικά πάντα πλήρωνε. Όχι πια. Το Δημόσιο είναι το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας. Καθώς έλεγχε ασφυκτικά την οικονομία, δεν άφηνε να αναπτυχθεί ο ιδιωτικός τομέας, όσες ιδιωτικές επιχειρήσεις μεγάλωσαν, το κατάφεραν επειδή είχαν έναν πελάτη, το Δημόσιο.
Οι μεγάλες κατασκευαστικές εταιρείες, οι μεγάλες εταιρείες πληροφορικής, οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες, ακόμη και οι μεγάλες τράπεζες στηρίχτηκαν στον πελάτη «Δημόσιο». Και η Ελλάδα θα συνέχιζε έτσι εσαεί αν ..δεν έσκαγε από το έλλειμμα και το χρέος. Πάμε στην Κύπρο. Το σύνολο του ΑΕΠ της είναι μικρότερο από το ετήσιο ελληνικό έλλειμμα. Κατάφερε, όμως, επενδύοντας στο τραπεζικό της σύστημα, να αναπτύσσεται. Χιλιάδες εταιρείες συμβούλων, ορκωτών λογιστών, ειδικών δικηγόρων δημιούργησαν offshore και βόλεψαν φορολογικά επενδυτές και επιχειρηματίες από όλο τον κόσμο. Με εύκολες διαδικασίες ανοίγματος λογαριασμών, χωρίς έλεγχο για την προέλευση των χρημάτων, με υψηλά επιτόκια και χαμηλούς φόρους η Κύπρος έγινε ένας τραπεζικός και φορολογικός παράδεισος. Εκεί βρέθηκε και το ρωσικό μαύρο χρήμα, το οποίο δεν γινόταν δεκτό στην υπόλοιπη Ευρώπη. Και η Κύπρος θα μπορούσε να συνεχίζει έτσι εσαεί, αν …δεν έσκαγε. Αλλά έσκασε και σε αυτό συνέτεινε το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, από την κακή διαχείριση των τραπεζών της και από την άρνηση του προηγούμενου προέδρου να κάνει οποιαδήποτε προσπάθεια συμμαζέματος της οικονομίας, καθώς έδινε μικρή πιθανότητα να συμβεί στην Κύπρο ότι και στη χώρα μας αλλά …συνέβη. Δυστυχώς ο κόσμος γύρω μας άλλαξε, η αλλαγή δεν μας αρέσει, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα. Οι ζώντες με όνειρα θερινής νυκτός πρέπει να τα ξεχάσουμε και να προχωρήσουμε σε μεταρρυθμίσεις, όχι μόνο για να ευημερήσουμε, αλλά και για να επιβιώσουμε. Και όσο πιο γρήγορα το κάνουμε τόσο το καλύτερο για εμάς αλλά και για τις επόμενες γενιές της δύσμοιρης πατρίδας μας. *Οικονομολόγος, Master Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, Πρόεδρος Συλλόγου Τρίτεκνων Οικογενειών Ν. Μεσσηνίας